Omdat je jarig bent!

Deze weken waart het coronavirus door Nederland en door de wereld. Dat leidt tot allerlei maatregelen die ongekend zijn. Mensen werken zo veel mogelijk thuis, we mogen alleen naar buiten voor de noodzakelijke boodschappen en om een luchtje te scheppen, als we maar anderhalve meter afstand houden van iedereen (social distancing). De scholen zijn dicht en op zondag zit iedereen die normaal naar de kerk gaat achter zijn laptop. Gelukkig hebben de meeste mensen telefoon en Internet, daardoor blijft contact met de buitenwereld mogelijk.

Onze Koning verscheen op TV en hield een bemoedigende toespraak. Een hart onder de riem voor alle werkers in de zorg, een oproep om je vooral aan de voorgeschreven richtlijnen te houden en een beetje op elkaar te letten. De mooiste zin uit zijn toespraak was: “Het coronavirus kunnen we niet stoppen, het eenzaamheidsvirus wel.”Niet lang daarna moest evenwel worden besloten dat bewoners van verpleeghuizen en andere instellingen geen bezoek meer mogen ontvangen. Ook verder zijn er schrijnende situaties. Bij uitvaarten mogen maximaal 30 personen aanwezig zijn. Ik zag beelden van een aula waar de stoelen anderhalve meter uit elkaar stonden. Nabij zijn wordt op deze manier wel erg moeilijk.

Juist deze dagen las ik een boek waaruit blijkt dat sommige mensen al veel langer door het eenzaamheidsvirus getroffen worden. Het is een boek dat Christel Steijger schreef met de titel: ‘Omdat je jarig bent!’. Ondertitel: ‘Als veiligheid niet vanzelfsprekend is ….’.Iemand omschrijft het als “het schrijnende relaas van een vrouw die in haar hartstochtelijke strijd om veiligheid en gerechtigheid voor haar moeder volstrekt onrechtvaardig wordt bejegend door haar familie en diverse instanties’. Het boek is met vaart geschreven, boeiend van begin tot eind. Ik heb het dan ook in één ruk uitgelezen.

Het eerste, vrij uitgebreide deel van het boek gaat over een andere eenzaamheid. De ervaringen van mensen die (evenals de schrijver annex hoofdpersoon) moeten leven zonder reukvermogen. Iets wat je bij mensen niet aan de buitenkant ziet en toch voor aanzienlijke beperkingen zorgt in het dagelijks leven. Je voelt je onzeker, moet altijd dubbel alert zijn en kunt van bepaalde dingen niet genieten. Omdat je er niet steeds over wilt praten, ontstaat een soort van eenzaamheid.

Het lijkt wel of de schrijfster moeite heeft om tot de kern van het verhaal te komen. Zonder dat de vaart eruit gaat, overigens. Maar dan komt toch een beslissend punt in het verhaal. Haar moeder moet worden opgenomen in een instelling voor psycho-geriatrische patiënten. Dementie zorgt ervoor dat de mantelzorgers overbelast raken en opname nodig is. Voor de vader een soort van opluchting, Maar voor dochter Peggy (de hoofdpersoon) en haar dochter Lynn een traumatische ervaring. Want alle veiligheid is weg. Moeder wil niet, er is een dominante medebewoner, de zorg kan de gewenste privacy niet goed regelen, kortom heel veel zorgen en confrontaties. Omdat de rest van de familie er veel minder zwaar aan tilt, raakt Peggy in een isolement. Het loopt erop uit dat de familie niets meer met haar te maken wil hebben, de instelling ontzegt haar de toegang tot haar moeder (ze woont er maar een paar honderd meter vandaan!), alle wegen lopen dood. Over het eenzaamheidsvirus gesproken ….

Christel Steijger

• Het is al met al een heel bijzonder verhaal. Het leest als een roman, terwijl het feitelijk voor het grootste deel non-fictie lijkt te zijn. Ik realiseer me ook dat we maar één kant van het verhaal horen. Toch maakt het diepe indruk, de strijd die iemand moet voeren. En die, zo begreep ik uit contact met de schrijfster, nog steeds niet voorbij is. Wát een verdriet!

‘Omdat je jarig bent!’ verscheen in 2019 bij Uitgeverij ©’Dani en telt 230 pagina’s. ISBN 978-90-829933-0-1. Het is voor 18 euro te koop  in de boekhandel of rechtstreeks bij de schrijfster, per mail christelsteijger@gmail.com.

Leon en Juliette (boekenweekgeschenk 2020)

Op nog geen 500 meter van ons huis in Monster ligt, midden in de woonwijk, een grafheuvel.  In de hoek van een grasveldje, tussen bosschages, achter een hek, leiden negen treden naar een gebouwtje. Boven de houten toegangsdeur staat het jaartal 1847. Je moet het weten, anders loop je er zo aan voorbij. Op Open Monumentendag staan het hek en de houten deur open en kun je een blik naar binnen werpen. Daar staat, een beetje schots en scheef, een aantal doodskisten, grote en kleine. Er wordt verteld dat hier een oud-burgemeester van Monster begraven ligt, Leon Herckenrath (1800-1861), met zijn vrouw, enkele van zijn kinderen en nog een paar andere personen. In 1847 aangelegd als een grafkelder in de duinen, ligt de ‘kelder’ nu als een heuvel in de woonwijk.

Het heeft iets mysterieus, zo’n grafkelder in je woonwijk. Ook verderop richting het centrum van Monster, herinneren straatnamen en gebouwen aan deze geschiedenis. Aan de Herenstraat lag vroeger het landgoed Geerbron, vele jaren de residentie van de familie Herckenrath. Als je door de Herenstraat loopt, zie je zijstraten met de namen Geerbronhof en Herckenrathstraat. Ook is bekend achter welke gevels zich het toenmalige landgoed bevond.

Het was voor mij een grote en aangename verassing, dat het boekenweekgeschenk 2020 aandacht besteedt aan deze Leon Herckenrath. In 95 bladzijden beschrijft Annejet van der Zijl het verhaal van Leon en zijn familie. Leon heeft een roerige levensloop gehad. Het wordt door de schrijfster op een boeiende en informatieve manier  verteld.

Op 20-jarige leeftijd vertrekt Leon naar Amerika. Hij belandt in de stad Charleston, in de staat South-Carolina. Dankzij voorbereidend werk kan Leon aan de slag als consul en heeft hij een adres voor de eerste opvang. Een goede uitgangspositie, beter dan die van veel andere landverhuizers.

Maar dan wordt hij ziek. Hij wordt verzorgd door een negenjarig slavinnetje van zijn gastheer. Dankzij haar goede zorgen herstelt hij. Hij vat genegenheid op voor het donkere meisje, Juliette. Maar omdat de slavernij in de zuidelijke staten nog niet is afgeschaft, is een normale relatie onmogelijk. Leon laat zich hierdoor niet weerhouden en zoekt wegen om zijn liefde gestalte te geven. Dat lukt lange tijd, maar als gevolg van veranderende wetgeving en sentimenten wordt het steeds moeilijker. Op den duur wordt het bijna onmogelijk om op deze voet door te gaan en verzint hij middelen om het gezin (er zijn inmiddels meerdere kinderen geboren) naar Nederland over te brengen. In 1835 is het gezin weer herenigd en vestigt het zich op Geerbron. De donkere vrouw en kinderen vallen op in Monster, mensen gaan voor hen aan de kant in plaats van andersom. Nu kan ook het huwelijk tussen Leon en Juliette officieel voltrokken worden. Er volgen goede jaren, al zijn zorgen en ziekte nooit ver weg.

Annejet van der Zijl heeft zich echt verdiept in deze geschiedenis, zoals ook blijkt uit een interview wat ik met haar las. Deze werkwijze typeert haar, zoals dat ook blijk uit haar eerdere boeken. Ze weet de feitelijke geschiedenis van (in dit geval) Leon Herckenrath te verbinden met nuttige en interessante informatie over tijd en plaats waarin het verhaal speelt. Zo krijgen we een goed beeld van de stad Charleston, de slavernij, en de geschiedenis van Monster.

Er komt, zo las in ergens, over enige tijd nog een uitgebreidere beschrijving van deze bijzondere geschiedenis. Ik kijk er naar uit!

Leon en Juliette, geschreven door Annejet van der Zijl, telt 95 pagina’s en is het boekenweekgeschenk 2020. Uitgegeven bij Querido, ISBN 9789059655133.

Lees hier wat Lalagè over dit boekje schreef.

Lees hier het interview met de schrijfster in Het Parool.