Recensie: Het psalmenoproer

Oktober is de maand van de geschiedenis. Ik las een fraaie historische roman. Over gebeurtenissen in Maassluis in de tweede helft van de 18e eeuw. Een gereformeerd vissersdorp waarin nieuwe ontwikkelingen met argwaan worden bekeken. Het leidt tot veel turbulentie.

"Het psalmenoproer" is de eerste historische roman van Maarten 't Hart. In 2006 uitgegeven bij De Arbeiderspers. Het boek telt 288 pagina's.


Hoofdpersoon is Roemer Stroombreker. Zijn moeder, weduwe van een reder met twee vissersschepen, heeft haar man op zijn sterfbed beloofd dat hun zoon zal trouwen met Diderica Croockewerff. Een strategisch huwelijk, want de familie Croockewerff bezit twee vrijwel nieuwe schepen. Het huwelijk wordt een groot drama. Roemer zou veel liever getrouwd zijn met Anna Kortsweyl, een eenvoudige nettenboetster uit een armoedige achterafbuurt.
Roemer wordt een invloedrijk figuur in zijn woonplaats. Eerst schepen en tenslotte zelfs één van de vijf burgemeesters. Bij belangrijke besluiten in stadsbestuur (en kerk) telt zijn mening. Als reder krijgt hij te maken met het wel en wee van de beug- en haringvisserij, de belangrijkste inkomstenbron  voor bijna alle inwoners van Maassluis. Vanwege zijn kennis van cijfers en talen maakt hij in 1811 zelfs deel uit van een afvaardiging die in Amsterdam op audiëntie gaat bij Napoleon om te pleiten voor gunstige regelingen voor de door de oorlog met Engeland stilgelegde visserij.


Zoals de titel van het boek al doet vermoeden, ontstaat er veel beroering over de invoering van een nieuwe psalmberijming en een nieuwe zangwijze. Veranderingen in de kerk gaan nooit zonder slag of stoot, maar dit oproer gaat wel erg ver. Schout en schepenen hebben hun handen vol aan verpauperde lieden, die graag het vuurtje opstoken. Zonder dat ze weten waar het precies om gaat. Als de zoon van Anna op zondag bij Roemer in de redersbank aanschuift, om de nieuwe zangtrant te verhinderen, doet hij zelf zijn mond niet open. Maar diezelfde jongeman staat wel klaar om er met een bijl op in te hakken als iemand voorstander van de veranderingen blijkt te zijn.
Roemer zelf manoeuvreert zich in een lastig parket, doordat hij meer sympathie heeft voor sommige mensen (Anna en haar opstandige zoon), dan voor de zaak van de zangwijzen.
De schout en schepenen kunnen deze kwestie niet tot een goed einde brengen en roepen uiteindelijk de hulp in van de baljuw uit Delft.


......


Maarten 't Hart heeft met "Het Psalmenoproer" een fraaie historische roman geschreven. Zelf noemt hij het in zijn verantwoording een documentaire roman. Blijkens de vele geraadpleegde bronnen is dit boek het resultaat van veel spitwerk. Veel van de beschreven gebeurtenissen hebben werkelijk plaatsgevonden. Er wordt (zonder dat je dat als lezer merkt) geciteerd uit historische documenten. Dat maakt mijn respect voor de auteur alleen maar groter. Ook de manier waarop de karakters beschreven worden is boeiend.
De taal van die tijd was, zeker in de documenten, nogal formeel en plechtstatig. De auteur heeft dat zo laten staan. En ook de rest van het verhaal heeft dezelfde taaltrant. Dat maakt het lezen tot een feest, zeker als ook b.v. de huwelijksproblemen van de hoofdpersoon zo plechtstatig beschreven worden. Ik heb het boek dan ook met veel plezier gelezen. En wens het nog vele lezers toe!