De trooster

Aan het begin van onze vakantie las ik het boek De trooster, geschreven door Esther Gerritsen. Het boek stond al langere tijd op mijn lijstje, vanwege lovende recensies en nadat ik een interview met de auteur gelezen had in Dichterbij. En ook omdat de titel van het boek, dat lange tijd bij de toptitels in de bibliotheek lag, mij intrigeerde.

Ik heb het boek twee keer gelezen. Er zit zo veel in, zo veel ook om van te genieten, dat dit geen verspilde tijd was. Ik vond het een mooi boek, met stof om erover door te denken.

Het boek heeft twee hoofdpersonen: Johan, de conciërge van het klooster, een man met een mismaakt gezicht en Henry Loman, een gesjeesde politicus met een mislukt gezinsleven, op zoek naar rust. Als Henry aankomt bij het klooster voor een retraite, is de gastenbroeder niet in de buurt en moet Johan de honneurs waarnemen. Ondanks dat hij zich minderwaardig voelt (“ik ben maar een klusjesman en heb geen zin in ingewikkelde gesprekken”) ontstaat er vanaf de eerste ontmoeting een wervelende dynamiek tussen de beide mannen. Johan wordt geboeid door de nieuwe gast, zijn zoektocht en zijn problemen. Henry geeft de voorkeur aan Johan boven de gastenbroeder en de prior, en vraagt hem het hemd van het lijf.

Beiden zijn op een bijzondere manier tot elkaar aangetrokken en voeren hele gesprekken. Over het leven en over inhoud en zin van het geloof. Het verhaal speelt voor een belangrijk deel in de stille week, waarin de laatste dagen van het leven van Jezus de aandacht vragen. Zijn lijden en sterven. De symboliek van dat gebeuren stempelt ook de gesprekken. Dat klinkt misschien zwaar, maar het boek leest als een trein. Al is enige Bijbelkennis wel nodig is om sommige dingen te begrijpen.

Er zijn ook andere personen in het boek. De broeders van Johan, de vrouw en de dochter van Henry. En dan is er Annelie, een mysterieuze vrouw die ook als gast in het klooster verblijft. Zij spelen allemaal hun eigen rol, maar altijd in relatie tot de twee hoofdpersonen.

Wat maakt dit boek nou zo bijzonder? Ik denk: meerdere aspecten. Het mooiste vond ik wel om te zien hoe twee mensen die met elkaar in contact komen en oprecht in de ander geïnteresseerd zijn, elkaar kunnen beïnvloeden. En over eigen grenzen heenstappen. Wie had bijvoorbeeld gedacht dat Johan mee zou gaan naar een paasvuur (met popverbranding)? En dat hij, in plaats van de droefheid die behoort bij de lijdensweek, wel kan dansen en springen omdat hij met andere ogen naar de dingen kijkt? En Henry, die alles wat er in het klooster gebeurt probeert te begrijpen. Hoe werkt dat met schuld, inkeer en berouw? Is er ook voor hem vergeving?

De titel van het boek is goed gekozen. Twee mannen met diepe sympathie voor elkaar proberen elkaar te troosten. Door er te zijn voor de ander. Door te wijzen op dingen die boven de omstandigheden uitgaan. Tegelijk is het moeilijk om op de bodem van iemands hart te komen. Het slot zit aan de binnenkant.

In de Bijbel wordt de heilige Geest de Trooster genoemd (Johannes 16). In nieuwere vertalingen heet hij de pleitbezorger of de helper. De Geest (van God) geeft ons inzicht in de wezenlijke dingen van het leven. En kan ons troosten zoals geen mens dat kan. Hij verandert mensen die zich hiervoor openstellen.

Mooi als mensen iets van die Geest laten zien in hun leven. Zoals Jacob in dit boek. Als je er oog voor hebt zie je het ook in je eigen omgeving, ja ook in je eigen leven, gebeuren.

Lees hier het interview met Esther in Dichterbij.

Lees hier wat Marnix Verplancke bij De Leesclub van Alles over dit boek schreef.

Ik las: De trooster. Auteur: Esther Gerritsen. In 2018 verschenen bij De Geus BV, ISBN 9789044540147, 211 pagina’s.